Kazimirski (Kazimierski) Bibersztein Wojciech (Adalbert, Albert), (1808–1887), publicysta powstania listopadowego, orientalista, leksykograf, działacz Wielkiej Emigracji. Syn Józefa i Scholastyki z Malczewskich, ur. w Korchowie koło Lublina 20 XI. Od r. 1828 studiował języki orientalne semickie u Chiariniego na Uniw. Warsz., a następnie, przy poparciu Adama T. Działyńskiego, udał się do Berlina, gdzie studiował sanskryt u F. Wilkena. Już od r. 1827 próbował dziennikarstwa, m. in. na łamach „Dziennika Warszawskiego”. Przełożył z arabskiego „Bajki Lokmana” (rękopis w zbiorach kórnickich), a z sanskrytu fragmenty z „Mahabharaty” (opublikowane współcześnie w 1830). Podczas powstania listopadowego wziął udział w pracach zespołu redakcyjnego „Nowej Polski”, naczelnego organu ugrupowań radykalnych i opozycji lewicowej zbliżonej do Tow. Patriotycznego, i do 6 IX 1831 r. był naczelnym wydawcą czasopisma. Wspólnie z Lelewelem wyszedł z Warszawy po kapitulacji stolicy, razem z nim mieszkał w Płocku i wspólnie spędzili pierwsze lata emigracji w Paryżu, dokąd K. przybył 29 X 1831 r. K. zbliżony był wówczas do demokratycznego odłamu emigracji, trzymał stronę Lelewela, np. w jego polemikach z J. Bemem, był w bliskim kontakcie z J. N. Janowskim, S. Ropelewskim, S. Goszczyńskim. W r. 1834 z Mickiewiczem i B. Zaleskim założył Tow. Słowiańskie, jeszcze w r. 1839 kandydował do Komitetu Zjednoczonej Emigracji. Ale w tych latach stopniowo odchodził od życia społeczno-politycznego emigracji i od kontaktów z jego demokratycznymi przedstawicielami, naraził się Lelewelowi i zyskał u niego opinię sobka; Lelewel nazywał go Wojtaszek lub Dojutrek.
Dla celów zarobkowych K. podejmował się rozmaitych prac, m. in. wspólnie z Ropelewskim podjął się opracowania słownika francusko-polskiego i polsko-francuskiego. Słownik ten wydany został w r. 1839 jako Słownik francusko-polski i polsko-francuski (tzw. „Słownik emigracyjny”), przy czym część francusko-polska była dziełem K-ego. (Słownik ten był wielokrotnie przedrukowywany, później pod nazwiskiem W. Janusza, aż do r. 1897). W tych latach K. powrócił do swych zainteresowań orientalistycznych, rozszerzył znajomość języków orientalnych. W r. 1833 opublikował na łamach „Nouveau Journal Asiatique” przekład ,,Précis de l’histoire des khans de Crimée depuis l’an 880 jusqu’à l’an 1198 de l’hégire” i w t. r. 6 V został przyjęty do Société Asiatique w Paryżu. W l. 1839–40 bawił jako dragoman francuski w Teheranie w Persji i za namową Francuzów, nie chcących wobec władz carskich eksponować Polaka, przybrał herb rodzinny Bibersztein za część nazwiska. W r. 1840 wydał przekład Koranu na jęz. francuski; przekład ten, bardzo ceniony przez orientalistów, miał następnie szereg wydań do najnowszych czasów. Dla Lelewela tłumaczył jeszcze teksty arabskie potrzebne do prac numizmatycznych.
W dalszym ciągu był w ciężkich warunkach materialnych, podejmował więc różne prace, które często ukazywały się pod cudzymi nazwiskami, jak np. w serii Univers Pittoresque opracował dla orientalisty A. Dubois de Jaucigny do tomu „L’Inde” (1845) historię Indii, opublikowaną pod nazwiskiem ostatniego. Zbliżył się wówczas ponownie do A. T. Działyńskiego, uczył jego córkę Jadwigę (późniejszą Władysławową Zamoyską) jęz. perskiego, dzięki niemu uzyskał posadę w r. 1845 we francuskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych, gdzie od r. 1858 był szefem sekcji. W r. 1846 wydał słownik arabsko-francuski pt. Dictionnaire arabe-français, contenant toutes les racines de la langue arabe, leur derivés dans le langage littéral ainsi que les mots des dialectes d’Alger et de Maroc, obejmujący wiele nie notowanych dotąd terminów z języka potocznego i szczególnie obszernie uwzględniający narzecza magrebińskie. Słownik ten K. uzupełnił w r. 1860 przez Vocabulaire de marine et d’art militaire, obejmujący terminologię wojskową i żeglarską arabską. Słownik arabsko-francuski K-ego, wraz z jego dopełnieniami, był wielokrotnie przedrukowywany, miał 7 wydań do r. 1880, i jeszcze raz został przedrukowany systemem anastatycznym w r. 1960 (2 tomy). W r. 1846 opublikował Enis el-Djélis ou histoire de la belle Persane, conte des mille et une nuits, zawierający tekst arabski oraz tłumaczenie francuskie i komentarze filologiczne K-ego. W r. 1873, za namową A. T. Działyńskiego, rozpoczął prace nad przekładem „Gulistanu”, poematu perskiego poety Saadiego. Przekład ten wydany został w Paryżu nakładem Biblioteki Kórnickiej w r. 1876, pt. Gulistan to jest Ogród Różany Sa’dego z Szyrazu…; ale sukces przekładu zaćmiony został wkrótce wydaniem w r. 1879 XVII-wiecznego przekładu S. Otwinowskiego, pod względem artystycznym przewyższającego tłumaczenie K-ego. W r. 1883 wydał jeszcze podręcznik Dialogues franco-persans, w r. 1876 rozpoczął prace nad mało znanym poetą perskim Menuczechrim, wydając wpierw Specimen de Divan de Menoutchéhri (Versailles 1876), a w r. 1886 opublikował zbiór wszystkich jego poezji pod tytułem Menoutchéhri. Poète persan du 11-e siècle de notre ère… Texte, traduction, notes et introduction historique…
W r. 1876 bez powodzenia starał się o katedrę języka perskiego w Collège de France w Paryżu. Dla zbiorów Czartoryskich i Zamoyskich opracował szereg dokumentów orientalnych. Z emigracją nie utrzymywał w późniejszych latach prawie żadnego kontaktu. Mimo namowy J. N. Janowskiego nie zabrał głosu po wydaniu pamiętników gen. H. Dembińskiego, gdzie autor sformułował pod adresem K-ego cały szereg zarzutów za jego rolę w r. 183l. Chodziło mianowicie o to, że K. miał zadenuncjować Działyńskiego i Bernarda Potockiego, agitujących w wojsku za obaleniem gen. J. Krukowieckiego na rzecz Dembińskiego. K. był odznaczony gwiazdą francuskiej Legii Honorowej oraz perskim Orderem Słońca.
Portret był rzekomo w paryskiej École Nationale des Langues Orientales Vivantes; – Estreicher, (mylnie Albin); W. Enc. Ilustr.; – Reychman J., Zainteresowania orientalistyczne w środowisku mickiewiczowskim, Szkice z dziejów polskiej orientalistyki, W. 1957 s. 91–2; Turowska-Barowa I., Zapomniany orientalista polski, „Przegl. Współcz.” T. 18: 1938 nr 4; Zajączkowski A., Z dziejów orientalizmu polskiego, Szkice z dziejów polskiej orientalistyki, W. 1957 s. 117–22; Zajewski W., Rola polityczna „Nowej Polski”, „Przegl. Hist.” T. 49: 1958 z. 4 s. 683–4; – Dembiński H., Pamiętniki o powstaniu w Polsce 1830–1831, Kr. 1877 II 202; Janowski J. N., Notatki autobiograficzne, Wr. 1950; Lelewel, Listy emigracyjne, I, II, IV; Zamoyska J., Wspomnienia, Londyn 1951 s. 125–6; [Zamoyski A.], Jenerał Zamoyski, 1803–1868, P. 1930 VI; – „Journal Asiatique” 1833 s. 477; – Materiały S. P. Koczorowskiego.
Jan Reychman